Italia là đất nước hàng đầu thuộc Liên minh Châu Âu có nền khoa học công nghệ vũ trụ phát triển, trong đó có các hệ thống viễn thám với nhiều đặc tính ưu việt, đặc biệt trong giám sát tài nguyên và môi trường và biến đổi khí hậu sử dụng ảnh vệ tinh quang học và Radar. Hiện nước này đang sở hữu hệ thống thu nhận dữ liệu viễn thám CosmoSkymed (bao gồm cả vệ tinh và trạm thu mặt đất).

Mục tiêu và kế hoạch thực hiện dự án

Mục tiêu của Dự án “Thiết lập và triển khai Hệ thống thông tin địa lý về Tính dễ tổn thương do biến đổi khí hậu, Đánh giá rủi ro và Giám sát môi trường cho Việt Nam dựa trên Công nghệ viễn thám” đang được Bộ Môi trường, Đất đai và Biển Italia (IMELS) trợ giúp thực hiện sẽ cung cấp thêm nguồn dữ liệu vệ tinh phục vụ quy hoạch phát triển và quản lý thiên tai, đồng thời đào tạo nhân lực cho Việt Nam về kỹ năng và kiến thức trong lĩnh vực khoa học và công nghệ viễn thám.

Với 3, 634 triệu EUR tổng mức đầu tư dự án, Dự án được ước tính sẽ hoàn thành trong khoảng 36 tháng kể từ ngày được phê duyệt, bao gồm Giai đoạn 1 (36 tháng) triển khai, lắp đặt thiết bị đưa vào sử dụng và Giai đoạn 2 (24 tháng) thực hiện các dự án thí điểm.

Dự án theo Kế hoạch sẽ thực hiện 3 dự án thử nghiệm và đang được trình xin ý kiến các bộ, ngành liên quan để đi vào triển khai thực hiện:

• Quan trắc sụt lún khu vực Thành phố Hồ Chí Minh;
• Đánh giá xâm nhập mặn vùng Đồng bằng sông Cửu Long
• Giám sát hệ thống sinh thái đất ngập nước ở khu vực Quảng Ninh - Hải Phòng, Việt Nam.

Bối cảnh và nhu cầu thực tiễn về sử dụng thông tin viễn thám của Việt Nam 

Việt Nam dự báo sẽ là một trong những nước bị tác động mạnh mẽ nhất do biến đổi khí hậu, trong đó có hiện tượng nước biển dâng, nhiễm mặn. Trên thực tế, trong những năm qua Việt Nam lại thường xuyên chịu tác động xấu do các tai biến thiên nhiên gây ra như xói lở bờ biển, bờ sông, nước dâng, ngập lụt, xâm nhập mặn, ô nhiễm môi trường, biến động các hệ sinh thái,... Vì vậy, nhu cầu sử dụng thông tin vệ tinh viễn thám trong nghiên cứu, quản lý tổng hợp lãnh thổ và lãnh hải ngày càng cao.

Vệ tinh đầu tiên của Việt Nam là VNREDSat-1 bắt đầu cung cấp ảnh quang học từ tháng 9/2013, tuy nhiên năng lực cung cấp ảnh hiện tại của vệ tinh VNREDSat-1 mới chỉ đáp ứng được khoảng 20-30% nhu cầu sử dụng. Do độ rộng dải quét nhỏ (17,5km x17,5km) với độ phân giải không gian 2,5 m nên gặp nhiều khó khăn khi chụp ảnh phủ trùm trên diện rộng với chất lượng ảnh theo yêu cầu. 

Ngoài ra do khí hậu nhiệt đới ở Việt Nam, khả năng sử dụng vệ tinh quang học VNREDSat-1 bị ảnh hưởng lớn bởi mây và mưa, nên trong nhiều hoạt động giám sát thiên tai như bão, lũ, sạt lở đất do mưa lớn, hoặc hoạt động giám sát trên biển chưa hiệu quả. Trên thực tế nhu cầu về dữ liệu vệ tinh viễn thám là rất lớn, đặc biệt trong việc hỗ trợ đánh giá và giám sát biến đổi môi trường và khí hậu cũng như hỗ trợ quản lý các đối tượng tự nhiên hoặc nhân tạo khác nhau.

Trước hiện trạng này, Việt Nam cần phải phát triển một hệ thống có thể trực tiếp thu nhận, lưu trữ và xử lý ảnh vệ tinh, đặc biệt là ảnh Radar, cũng như tích hợp và ứng dụng các dữ liệu viễn thám này trong các hoạt động giám sát và phòng chống thiên tai như lũ lụt và sạt lở đất; sự cố môi trường như tràn dầu, vỡ đập; quan trắc sụt lún đất nhất là ở các đô thị; giám sát trạng thái của các đối tượng giao thông; hoạt động nông, lâm, ngư nghiệp (trồng rừng, trồng lúa, giám sát tàu thuyền để kiểm soát đánh bắt trái phép) và đặc biệt là đối với quốc phòng và an ninh.